Wspólnota Duchowość | Symbole
1) ikona Przyjaźni-Jezus z Przyjacielem
Ikona przedstawia dwie postacie: Chrystusa z Ewangelią w ręku oraz św. Menasa, opata i męczennika, trzymającego zwój, najprawdopodobniej z tekstem reguły swego monasteru. Obie postaci mają bardzo podobne twarze i aureole. Chrystus trzyma dłoń na ramieniu opata w geście przyjaźni. Napis na ikonie jest zniszczony i nie jest jednoznaczny, najprawdopodobniej jest to imię opata – św. Menas. Imię nawiązuje do greckiego słowa hypomene, które oznacza wytrwałość i cierpliwość. Ikona wskazuje, kto jest prawdziwym przyjacielem Jezusa: ten, kto trwa do końca w Nim i w Kościele.
Prawą ręką Menas wskazuje na Chrystusa, który jest jego oparciem. Treść ikony może być odwołaniem do słów Chrystusa z Ewangelii wg św. Jana: "Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni jego pan, ale nazwałem was przyjaciółmi".
Zwróceni ku przyszłości. Jezus i Menas są zwróceni ku temu, co jest przed nimi. Są w drodze. Jest to podkreślone przez różne odcienie kolorów na ikonie. Wszystko, co jest przeszłością, znajduje się za nimi. „Nie wspominajcie wydarzeń minionych, nie roztrząsajcie w myśli dawnych rzeczy. Oto Ja dokonuję rzeczy nowej: pojawia się właśnie. Czyż jej nie poznajecie? Otworzę też drogę na pustyni, ścieżyny na pustkowiu.” (Iz 43, 18-19).
Ramię Jezusa. Postacie nie patrzą na siebie. Ich relacja nie jest jednak zimna. Jezus kładzie rękę na ramieniu Menasa. Tym samym pokrzepia go, dodaje otuchy, a jednocześnie delikatnie popychał Menasa, mówiąc: „Nie bój się, jestem z Tobą” (Iz 43, 1-5a).
Ewangelia i Krzyż. Jezus trzyma w lewej ręce Ewangelię. Niesie Dobrą Nowinę, którą realizuje przez Krzyż. Krzyż na ikonie widoczny jest w dwóch miejscach. Pierwszy w środku ikony, na górze oraz drugi, symboliczny utworzony przez postacie. Pionowe ramię biegnie w środku, pomiędzy Jezusem i Menasem, poziome to ręka Jezusa na ramieniu przyjaciela.
Opat Menas. Prawą ręką udziela błogosławieństwa lub wskazuje na Chrystusa jaką jedyną drogę prowadzącą do zbawienia.
2) ikona Jan Chrzciciel Przyjaciel Oblubieńca
autor ikony: Agata Słyk
Ikona nawiązuje do przedstawienia Anioła Pustyni. Ewangeliści zaświadczają, że Jan żył na pustyni i tam nastąpiło jego wystąpienie. Sam nazywał siebie „głosem wołającego na pustyni” (Mt 3,3, Mk 1,3, Łk 3,4), wzywającym do nawrócenia i ogłaszającym czas zbawienia. Jako prorok – posłaniec Boży – wyjawiał ludziom ukryte dla nich zamysły i wyroki boskie. Całe życia Jana świadczy, że najważniejszy dla niego był Jezus – Słowo, wierność Słowu i Jego głoszenie (J 1, 1-6). Pustynia jest miejscem szczególnego działania Boga. Na pozbawionej wody pustyni życie człowieka szczególnie zależne jest od Boga – jego podtrzymywanie jest widocznym znakiem opieki i łaskawości Boga. Pustynia sprzyja wsłuchiwaniu się w Boga i jest miejscem dialogu z Nim (Jezus modlił się w miejscach odosobnionych, usuwał się na pustynię). Pustynia oznacza więc również ciszę, uprzywilejowaną przestrzeń spotkania z Bogiem. Jednolite tło ikony wyraża pustynię i pustkę, która nie daje zbędnych, niepotrzebnych bodźców, ale pomaga skupić się na Najważniejszym.
Roślinność przedstawiona na ikonie jest obrazem zapowiedzi zbawienia – nadejścia czasów mesjańskich, radości i wesela z przemiany pustyni i stepu w tętniące życiem oazy (Iz 35, 1-10). Owocujące krzewy są oznaką tego, że dzięki otwarciu na łaskę Bożą, możliwe jest wydanie owocu nawet w skrajnie trudnych warunkach zewnętrznych.
Jan Chrzciciel na ikonie to „anioł ziemski i człowiek nieba”. Postać emanuje światłem, wyraża wewnętrzną czystość i przejrzystość. Rozwiane szaty sugerują moc działania i obecność Ducha Świętego. Pozaziemskie pochodzenie Poprzednika podkreślają wydłużone proporcje ciała. Z postaci bije pewność siebie, powaga i dostojeństwo, a także siła i zdecydowanie, które przejawiło się w wypomnieniu grzechu samemu władcy kraju. Jan jest prosty, nie nosi masek, nie jest zależny w działaniu od nikogo. Jego spojrzenie jest spokojne, głębokie, czyniące pokój. Jest w tym spojrzeniu radość przyjaciela, który towarzyszy Oblubieńcowi gdy przedstawia Go Oblubienicy. Mimo surowości i bezkompromisowości Jan jest – na wzór swego Mistrza – łagodny i pokornego serca. W lewej dłoni Jan trzyma zwój z napisem w języku greckim „Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata”. Przedramię podtrzymuje mandorlę z Barankiem.
Gest prawej dłoni Poprzednika kieruje uwagę widza na Baranka w mandorli, wskazującej na Jego transcendentność. Wyrazistość gestu inspirowana jest przedstawieniem Ukrzyżowania, autorstwa artysty znanego jako Mattias Grünewald. W malowidle tym, na ciemnym, mrocznym tle, pojawia się jasny, nieproporcjonalnie duży wskazujący palec Jana Chrzciciela wymierzony w wiszące na krzyżu umęczone ciało Chrystusa. Ekspresyjnemu gestowi towarzyszy podpis – potrzeba by On wzrastał, a ja się umniejszał. Pełną pokory i miłości postawę, twardego przecież i surowego mężczyzny, usiłuje oddać także opisywana ikona. Wierność, oddanie i zapomnienie o sobie rodzą się dzięki wypalającemu ogniu ascezy. Na końcu drogi oczyszczenia pojawia się radość ze wzrastania drugiego. Radość ta może być przeżywana jako szczytowe doświadczenie życia.
Baranek Boży to Chrystus ukrzyżowany i zmartwychwstały, stale obecny w swoim Kościele w postaciach eucharystycznych. On „raz ofiarowany więcej nie umiera, lecz zawsze żyje jako baranek zabity”. Ku Barankowi zwraca się adoracja ziemskiego Kościoła. Z tym wiąże się eucharystyczny i wspólnotowy wymiar ikony. Jan wskazujący Baranka nawiązuje do wezwania kapłana podczas Eucharystii – „Oto Baranek Boży, błogosławieni, którzy zostali zaproszeni na ucztę Baranka”. Jest to Baranek, który „nie przestaje się za nas ofiarować i wstawia się za nami jako nasz obrońca”. To On nas gromadzi na swojej uczcie, która staje się antycypacją w uczcie niebiańskiej na końcu czasów. Głowa Baranka przedstawionego na ikonie otoczona jest nimbem krzyżowym, zarezerwowanym dla Jezusa Chrystusa, w który wpisane są litery hO O N.
Kolory w ikonie służą narracyjnemu jej charakterowi, przekazują i uwypuklają teologiczną treść. Złote tło podkreśla świętość Jana, który przyszedł zaświadczyć o światłości i jest nią otoczony; objawia przebóstwioną rzeczywistość. Błękitny kolor skóry, w którą odziany jest Jan Poprzednik, przywołuje obraz wód Jordanu, w których chrzcił. Przede wszystkim jednak jest to kolor „duchowy”, wskazujący na transcendencję bytu, tajemnicę splecenia własnego życia z Bożym. Płaszcz Jana Chrzciciela ma kolor zielony. To kolor ziemi, fizykalnego życia, bujności i świeżości. Nawiązuje do życia Jana, mocno osadzonego w rzeczywistości ziemskiej, i obfitego plonu, jakie przyniosło – przygotował rolę pod zasiew Słowa.
Mandorla otaczająca Baranka wywodzi kolor z czerwieni, ponieważ to kolor żarliwej miłości, krwi i męczeństwa.
Ikona podpisana jest po grecku – Święty Jan Poprzednik – Hagios Joannes (jako skrót) Prodromos – Aγίος Iωάννης Πρόδρομος.
(fragmenty opisu)
3) ikona Maryja Niewiasta niosąca Chrystusa
autor ikony: Agata Słyk
Od Maryi Ikony Kościoła członkowie Wspólnota pragnie uczyć się odpowiadać ufnym fiat na Boże zaproszenia oraz stawania się obrazem Kościoła.
4) ikona Chrystus Oblubieniec Kościoła
autor: Anna Markiewicz
Opis ikony:
Ikona Jezusa – Oblubieńca Kościoła jest jednym ze znaków wspólnoty „Przyjaciele Oblubieńca”. Jej członkowie jednoczą się wokół Jezusa Chrystusa Jedynego Zbawiciela i Pana, który jest Oblubieńcem Kościoła. To On objawia ludziom miłość Boga Ojca, zaprasza do budowania Królestwa Bożego i posyła, by iść na cały świat i czynić Mu uczniów z wszystkich narodów.
Wiara w Jezusa Chrystusa – Oblubieńca Kościoła wypływa z prawdy o uprzedniej odwiecznej miłości Boga, który pierwszy pokochał człowieka, a najgłębszym wyrazem tej miłości była śmierć Jezusa na Krzyżu.
Najważniejszym elementem ikony jest ukrzyżowany Chrystus. Jego męczeństwo jest ukazane w delikatny sposób (styl ikon wschodnich), bez koncentrowania się na Jego umęczonym ciele, aby osoba czytająca ikonę przede wszystkim zaangażowała swój rozum przyjmując prawdę o śmierci Jezusa a nie emocje (smutek, żal, poczucie winy), które mógłby wywołać obraz Jego poranionego Ciała.
Ikona Jezusa Chrystusa Oblubieńca Kościoła zaprasza do tego, by o Męce i Śmierci naszego Zbawiciela rozmyślać – a więc przede wszystkim zaangażować rozum. Oznacza to, by przyjąć prawdę, że Jezus naprawdę umarł za moje grzechy i co równie ważne – zrozumieć, że jeśli ja zdecyduję się naśladować Zbawiciela we wszystkich sferach mojego życia (relacji z Bogiem, samym sobą, innymi ludźmi, sprawami materialnymi) to również będę „umierać”.
Ikona ukazuje moment, gdy z przebitego boku Jezusa wypływa Krew i Woda, które jak uczy Katechizm Kościoła Katolickiego (1225) „są zapowiedzią chrztu i Eucharystii, sakramentów nowego życia”.
Woda jest symbolem chrztu i oczyszczenia z grzechu. Krew jest symbolem Ofiary Chrystusa dla zbawienia każdego człowieka. Kontemplacja widoku Krwi Chrystusa spływającej z Jego kończyn i przebitego boku jest okazją do tego, by przypomnieć sobie że Jezus Chrystus jest jedynym Zbawicielem i że z przebitego boku Chrystusa zrodził się Kościół.
Złote naczynie, pośrodku którego znajduje się Chrystus, z jednej strony symbolizuje kielich – naczynie liturgiczne, w którym wino przemienia się w Krew Pańską. W połączeniu z białą Hostią widoczną na tle postaci Jezusa przywołuje Ofiarę Mszy Świętej, w czasie której Chrystus Oblubieniec najpełniej wyraża miłość do swojej Oblubienicy Kościoła z miłości oddając życie za Jego członków.
Z drugiej strony – złote naczynie to symbol chrzcielnicy, w której zanurzeni w momencie chrztu zostajemy włączeni w Kościół i możemy korzystać z daru Odkupienia.
Warto zwrócić uwagę na kolor tego przedmiotu, ponieważ w ikonografii „złoty” jest tzw. Kolorem ponad kolorami. Oznacza to, że wszystkie inne kolory w stosunku do złota znajdują się w pewnym podporządkowaniu i jak gdyby tworzą wokół niego „szereg”. Kolor złoty – kolor słońca oznacza centrum Bożego życia a wszystkie inne jego otoczenie. Jest on symbolem wieczności, transcendencji, wskazuje na Bożą obecność.
Jezus Chrystus Oblubieniec Kościoła jest umieszczony w środku Kielicha, jednocześnie ukrzyżowany. To wymowny symbol Eucharystii – najważniejszej modlitwy dla każdego człowieka, który przez chrzest został włączony do wspólnoty Kościoła. Eucharystia jest momentem centralnym w życiu każdego chrześcijanina Podczas Mszy Świętej człowiek ochrzczony może doświadczyć ze strony Jezusa miłości „aż do końca”. W Komunii Świętej Jezus Oblubieniec pragnie złączyć się z człowiekiem nie tylko sercem, ale również cieleśnie.
Na górze Krzyża została umieszczona gołębica – symbolizująca Ducha Świętego, który stale obecny jest w Kościele i jako Trzecia Osoba Boska uczestniczy w całym misterium zbawczym. Duch Święty to Miłość Ojca i Syna a zarazem – źródło miłości oblubieńczej Chrystusa i Jego Kościoła. Siedem płomieni to siedem darów Ducha Świętego.
Drzewo o 12 gałęziach znajdujące się na dole ikony symbolizuje pełnię Ludu Bożego – 12 synów Jakuba i 12 apostołów. Drzewo jest również symbolem wiary i ufności w Bożą Opatrzność. Drzewo nawiązuje do Kościoła, który nieustannie żyje, ponieważ ożywiany jest Krwią płynącą z Ofiary Chrystusa.
Na stylizowanych 12 gałęziach, umieszczone są liście winorośli, zdobione złotem, symbole proroków i królów starotestamentowych, zapowiadających Mękę Pańską i Drzewo Krzyża. Nie bez znaczenia jest też tło tego pola. U dołu przypomina ochrę, czyli kolor ziemi, w wyższej części przechodzi w błękit nieba. Pierwszy to podwalina – Stary Testament, przechodzący w Nowy. Strumienie krwi z ran stóp Pana Jezusa obmywają gałęzie drzewa, historię świata z jego grzechów i brudów, a z drugiej strony Krew ta poi, daje życie.
Podpis ikony jest trójdzielny, co dobrze harmonizuje i w części owalnej podkreśla słowo „Oblubieniec” – kształt podpisu jest nawiązaniem do obrączki ślubnej symbolizującej wieczny związek Chrystusa i Jego Kościoła.